E-Księgarnia
Droga na Monte Cassino 1941–1944 w fotografii Ignacego Jaworowskiego / The way to Monte Cassino 1941–1944 in photographs by Ignacy Jaworowski, opr. Mariusz Zemło, Oddział IPN w Białymstoku, Stowarzyszenie Collegium Suprasliense, Białystok 2014, 320 s.
Losy żołnierzy-zesłańców prowadzonych ze Związku Sowieckiego przez gen. Władysława Andersa i pamięć o przełomowym momencie walk toczonych przez 2. Korpus Polski we Włoszech, przez kilkadziesiąt powojennych lat, w rządzonej przez komunistów Polsce były umniejszane i spychane w zapomnienie. Mimo to bitwa pod Monte Cassino zajmuje w polskiej świadomości historycznej wyjątkowe miejsce. Biało-czerwona flaga łopocząca na ruinach klasztoru, rozciągająca się u stóp wzgórza, polska nekropolia wojenna i pieśń sławiąca bohaterstwo polskich żołnierzy mają szczególny wymiar dla tysięcy uczestników walk, żołnierzy 2. Korpusu. Jednym z nich był fotograf-dokumentalista, autor prezentowanych zdjęć. Ignacy Jaworowski urodził się 15 czerwca 1898 r. w Supraślu, chociaż jego rodowe korzenie sięgają szlacheckiego zaścianka Jaworówka. Ta położona 20 km na północny zachód od Białegostoku miejscowość jest znanym miejscem kaźni. W odwecie za poparcie Powstania Styczniowego 1863 r. wieś została doszczętnie spalona – w myśl moskalskiego rozkazu „spalić i miejsce, gdzie stała, zaorać". (…) Podstawę opracowania niniejszego albumu stanowią elementy narracji słowno-ikonograficznej autorstwa Ignacego Jaworowskiego. Jednak zasadniczym materiałem są dokumenty fotograficzne będące relacją z doświadczeń autora wlatach 1941–1944, czyli od pobytu w Tatiszczewie, miejscu formowania 5. Dywizji Piechoty, do słynnej bitwy o klasztor na Monte Cassino. (…) Nadmienić należy, że cały zachowany zbiór składa się z około 720 zdjęć zapisanych na nośniku elektronicznym (pozyskanych z negatywów) i dodatkowo z kilkudziesięciu zdjęć zamieszczonych w albumie, ilustrującym koleje życia autora. Z tego zasobu wyselekcjonowano 410 fotografii.
Mariusz Zemło, Ignacego Jaworowskiego droga na Monte Cassino [wstęp]