Niemiecki atak na Polskę we wrześniu 1939 roku rozpoczął II wojnę światową. W czasie wrześniowych walk wojska niemieckie postępowały z wyjątkowym okrucieństwem. Lotnictwo atakowało ludność cywilną, a Wehrmacht na zdobytych terenach dokonywał masowych egzekucji.
17 września na teren Rzeczypospolitej wkroczyły oddziały Armii Czerwonej. Natomiast już 22 września 1939 r. w Pałacu Branickich odbyło się spotkanie oficerów niemieckich z oficerami sowieckimi. Nastąpiło wówczas uroczyste przekazanie Białegostoku Sowietom. Na ulicy Lipowej minęły się oddziały niemieckie i sowieckie. Białystok stał się stolicą północnej części obszaru okupowanego przez Sowietów.
22 października 1939 r. Władze sowieckie przeprowadziły zmanipulowane i sfałszowane wybory do Zgromadzenia Ludowego Białorusi Zachodniej, które miały stanowić usprawiedliwienie wkroczenie armii czerwonej do Polski. Białystok stał się więc częścią Białoruskiej Socjalistycznej Republiki Sowieckiej...
O bohaterskiej obronie Białegostoku we wrześniu 1939 roku przypomina pomnik usytuowany przy al. Jana Pawła II. Wydarzenia z okresu II wojny światowej upamiętniają również inne monumenty w mieście m.in. Pomnik Mordu Katyńskiego i Pomnik-Grób Nieznanego Sybiraka.