E-Księgarnia
Województwo białostockie w ocenie SB 1980–1985. Wybór źródeł, wstęp, wybór i opracowanie Adam Malczyk, Joanna Markiewicz, Białystok 2011, 672 s. (Seria wydawnicza Oddziału IPN w Białymstoku, t. 13)
Na treść publikacji składają się 52 dokumenty, wytworzone na podstawie informacji zbieranych przez poszczególne piony Komendy Wojewódzkiej MO w Białymstoku w okresie od listopada 1980 r. do marca 1985 r. Zgromadzone w dwóch teczkach, przechowywane są obecnie w archiwum białostockiego IPN. Dwa spośród nich są to roczne „Oceny kontrwywiadowcze województwa białostockiego”, zaś większość pozostałych to comiesięczne „Uzupełnienia do kontrwywiadowczej oceny województwa białostockiego”. Opatrzone gryfem „tajne specjalnego znaczenia” „Oceny” były zasadniczo sporządzane w czterech egzemplarzach, z których pierwszy trafiał do gabinetu ministra spraw wewnętrznych, pozostałe zaś do komendanta wojewódzkiego MO (po zniesieniu stanu wojennego – do szefa Wojewódzkiego Urzędu Spraw Wewnętrznych) i jego dwóch zastępców: ds. Służby Bezpieczeństwa i ds. MO. Publikowane dokumenty to przeważnie egzemplarze nr 4, które otrzymywali zastępcy komendanta ds. MO. Zawarte w nich informacje dotyczą niemal wszystkich dziedzin życia w regionie (może za wyjątkiem sportu i jeszcze kilku mniej istotnych), choć zasadniczo koncentrują się na szeroko pojmowanych zagrożeniach „porządku publicznego”. Fakty przytaczane są przez twórców dokumentów wręcz drobiazgowo, choć generalnie nie zawierają szczegółów podejmowanych działań operacyjnych. Dokumenty te stanowią unikalne wręcz uzupełnienie zachowanych dla tego okresu materiałów aparatu władzy: archiwaliów KW PZPR w Białymstoku oraz protokołów z posiedzeń Wojewódzkiego Komitetu Obrony, przechowywanych w Archiwum Państwowym w Białymstoku. Źródła zostały przygotowane do publikacji w sposób zgodny z zasadami edycji, opatrzone przypisami wnoszącymi nie tylko istotne wyjaśnienia wszelkich niejasności, ale i uzupełnienia, zwłaszcza w odniesieniu do wymienianych w nich osób. Zasadnicza część opracowania, oprócz autorskiego „Wstępu”, zawiera również spis treści, wykaz skrótów, a także indeksy – osób i geograficzny, które będą szczególnie przydatne dla osób zaangażowanych w działalność opozycyjną w omawianym okresie. Autorski „Wstęp” zawiera m.in. opis sytuacji polityczno-społecznej w Polsce i w regionie w latach osiemdziesiątych, ze szczególnym uwzględnieniem dziejów NSZZ „Solidarność, bogaty opis bibliografii tematu oraz notę edytorską. Choć publikacja jest przeznaczona dla historyków – badaczy dziejów Białostocczyzny w tym okresie, każdy uczestnik ówczesnego życia społeczno-politycznego znajdzie tu pasjonujące informacje, które będzie mógł skonfrontować z własną pamięcią i własnym postrzeganiem ówczesnych problemów. Ci zaś, którzy urodzili się później – będą mogli zapoznać się z dynamicznym obrazem lokalnej rzeczywistości PRL-u, widzianym oczyma służb specjalnych.
Spis treści:
Przedmowa
Wstęp
Dokumenty
Wykaz skrótów
Indeks osób
Indeks miejscowości