E-Księgarnia- W drugiej połowie lipca 1920 r. siły bolszewickiego Frontu Zachodniego dowodzonego przez Michaiła Tuchaczewskiego wkroczyły na tereny etnicznie polskie zbliżając się do Podlasia i Mazowsza.
-linię Narwi przełamać miały siły 4 Armii bolszewickiej, rolę wojsk szybkich mających oskrzydlać polskie oddziały pełnił okryty już złą sławą 3 Korpus Kawalerii pod dowództwem Gaja - Chana
-linia rzeki Narwi wobec szybkich postępów bolszewickich była słabo przygotowana do obrony, w rejon Grajewo - Osowiec - Wizna została skierowana grupa ppłk Kopy złożona ze 101 ochotniczego pułku piechoty wzmocnionego 2 bateriami artylerii i szwadronem 16 pułku ułanów
- Łomża także nie była wcześniej przygotowywana do obrony, pomimo istnienia dawnych fortów carskich na przedpolach miasta (min. w sąsiedniej Piątnicy), w mieście stacjonował batalion zapasowy 33 pułku piechoty pod dowództwem kpt. Raganowicza wzmocniony ochotnikami
- dzięki inicjatywie i sprawnej organizacji obrony kpt. Raganowicza Łomża uniknęła losu twierdzy w Osowcu, która to w wyniku chaosu i błędnie wydanych rozkazów została oddana niemal bez walki przez grupę ppłk Kopy
- 29 lipca do miasta przybyła grupa ppłk Kopy wzmacniając znacznie siły obrońców i obsadzając część fortów na wschód od miasta, forty na wschód od Łomży (w Piątnicy) zostały zaatakowane przez oddziały 3 Korpusu Kawalerii, bolszewicy początkowo odnieśli sukces zdobywając Forty nr I i nr III oraz zmuszając do odwrotu bat. zapasowy 33 pp, ostatecznie jednak polski kontratak uratował sytuację
-w walce żołnierzy polskich wspierała licznie ludność cywilna, zgłaszając się do wojska, roznosząc rozkazy, opiekując się rannymi i dowożąc żywność
- 30 lipca do miasta przybyły posiłki: lidzki pułk piechoty oraz batalion V/157 pp
- 31 lipca oddziały 3 Korpusu Kawalerii pozostawiając pod Łomżą tylko jedną brygadę kawalerii ruszyły w kierunku Nowogrodu, zdobywając 1 sierpnia po krótkiej walce tą miejscowość i ruszając od zachodu w kierunku Łomży, naprzeciw sowieckim oddziałom wyruszył lidzki pułk piechoty, który w bojach spotkaniowych pod Kupiskami oraz miejscowością Chojny Stare zmusił bolszewicką kawalerię do odwrotu
- 1 sierpnia pod Miastkowem i Nowogrodem walczył 205 ochotniczy pułk piechoty im. Jana Kilińskiego złożony głownie z warszawskiej młodzieży, 205 pp. z ciężkimi stratami zadanymi przez bolszewicką kawalerię zdołał wymknąć się bolszewikom i wycofał się w kierunku Ostrołęki
- 2 sierpnia bolszewicy przystąpili do szturmu generalnego atakując forty łomżyńskie zarówno od wschodu jak i zachodu siłami 3 Korpusu Kawalerii i 12 Dywizji Strzelców, faktycznie dowodzący wojskami polskimi w Łomży ppłk Kopa wieczorem 2 sierpnia zdecydował o ewakuacji garnizonu miasta, polscy żołnierze wycofali się do Śniadowa, a następnie w kierunku Warszawy
- 22 sierpnia Łomża została zdobyta przez 59 pp. ze składu 15 Wielkopolskiej Dywizji Piechoty
Opracował - Waldemar Tyszuk