E-Księgarnia
Przypominamy postać Pani Janiny Żero, która za bohaterską postawę i niezwykłą odwagę wykazaną w ratowaniu życia Żydom podczas II wojny światowej, za wybitne zasługi w obronie godności, człowieczeństwa i praw ludzkich została odznaczona przez Prezydenta RP Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. Dekoracji w imieniu prezydenta dokonał 12 czerwca 2018 r. w Drohiczynie Prezes Instytutu Pamięci Narodowej dr Jarosław Szarek.
Pochodząca ze zubożałej szlachty Janina Żero z domu Klepacka urodziła się w 1923 r. Po ślubie z Józefem Żero, obrońcą Warszawy w 1939 r., zamieszkali w jego rodzinnym dworku w Smarklicach (pow. siemiatycki). Dzięki zawarciu małżeństwa udało jej się uniknąć masowej wywózki na roboty do Niemiec.
Jesienią 1942 r. w domu Żerów pojawiła się uciekinierka z getta w Drohiczynie, Hinda Sroszko. Janina i Józef zgodzili się pomóc kobiecie. Przez pół roku ukrywali ją pod podłogą na własnym strychu. Na skutek donosów kilkukrotnie dochodziło do rewizji w domu Żerów, jednak mimo to nie zrezygnowali oni z pomocy Żydówce. Kiedy wiosną 1943 r. patrole gestapo nasiliły się, postanowili oni przeprowadzić Hindę do bezpieczniejszej kryjówki w pobliskiej wsi Obniże. Hinda Sroszko przeżyła wojnę i w latach 50. wyjechała do Izarela. Do końca życia utrzymywała kontakt z Janiną oraz Józefem.
Wraz z Hindą u Żerów ukrywał się także 11-letni Benajmin Blustein. Chłopcu udało się uciec podczas likwidacji getta w Ciechanowcu. Cała jego rodzina zginęła w niemieckim obozie zagłady w Treblince. Benjamin w domu Janiny i Józefa doczekał końca wojny. Mimo, że w 1945 r. wyjechał do Izraela, kilkukrotnie odwiedzał Smarklice.
Hinda i Benjamin nie byli jedynymi Żydami, do których Janina i Józef wyciągnęli pomocną dłoń. Dostarczali także żywność tym, którzy ukrywali się w pobliskim lesie. Niekiedy spali oni także w budynkach gospodarczych przy dworku Żerów. Pomagali oni nie tylko Żydom – dawali również schronienie żołnierzom podziemia niepodległościowego, którzy zagrożeni byli aresztowaniem.
W 1988 r. Janina oraz Józef Żero zostali odznaczeni Medalem Sprawiedliwy Wśród Narodów Świata.