Instytut Pamięci Narodowej Obchody 77. rocznicy bitwy stoczonej przez żołnierzy podziemia antykomunistycznego - osada Topiło – Czternasty, 28 maja 2022 - Aktualności -

Głównym organizatorem uroczystości było Stowarzyszenie Historyczne im. Danuty Siedzikówny "Inki". W tym roku Podlaski Rajd Śladami Żołnierzy 5.Wileńskiej Brygady Armii Krajowej pamięcią modlitewną szczególnie otoczył zmarłego pięć lat temu por. Zygmunta Błażejewicza ps. "Zygmunt".

28 maja 1945 w leśnej osadzie Topiło – Czternasty doszło do walki stoczonej przez 1.szwadron 5.Wileńskiej Brygady Armii Krajowej mjr. Zygmunta Szendzielarza „Łupaszki” z przeważającymi siłami NKWD i KBW. W leśniczówce zostali okrążeni jej cywilni mieszkańcy oraz znajdujący się wewnątrz żołnierze jednej drużyny. Reszta szwadronu ze swoim dowódcą nocowała tego dnia w położonym nieopodal Majdanie – Topiło.

Pierwsze strzały raniły śmiertelnie kpr. NN „Julka”, który próbował jako pierwszy opuścić dom wyskakując przez okno. Zaalarmowani domownicy ukryli się w piwnicy, natomiast pozostali żołnierze wycofali się do lasu wybiegając przez drzwi wejściowe. Niestety na podwórzu został zabity strz. NN „Jastrząb”.

Odgłos walki zaalarmował stacjonującego na Majdanie por. Zygmunta Błażejewicza „Zygmunta” – dowódcę 1. szwadronu, który przybył z odsieczą swoim podkomendnym. W wyniku starcia rany odniosło czterech żołnierzy 5. Wileńskiej Brygady – kpr. Dymitr Sprudin „Kim”, kpr. Albin  Czujko „Ursus”, kpr. Wacław Zawadzki „Jurand” oraz NN „Szwejk”.

Straty grupy operacyjnej składającej się z trzech rot strzeleckich NKWD i jednego pododdziału 11 pułku KBW to 17 zabitych i zaginionych oraz 13 rannych. Przy tej dysproporcji sił należy uznać za bezsprzeczne zwycięstwo żołnierzy Wileńskiej Brygady łączącej na Podlasiu najlepsze tradycje militarne Rzeczypospolitej. W przypadku 1.szwadronu takie sukcesy towarzyszyły mu na całym szlaku bojowym do września 1945 kiedy to oddział został rozformowany.