Instytut Pamięci Narodowej Drugi dzień obchodów 41. rocznicy wprowadzenia stanu wojennego - Białystok, 13 grudnia 2022 - Aktualności -

Oddział Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku na czele z dyrektorem dr. Markiem Jedynakiem pamięta o ofiarach tego okresu. Wespół z przedstawicielami NSZZ Solidarność Region Podlaski z przewodniczącym Józefem Mozolewskim, Podlaskiego Urzędu Wojewódzkiego, tj. wojewodą Bohdanem Paszkowskim i wicewojewodą dr Bogusławą Szczerbińską, z dyrektorem gabinetu marszałka województwa podlaskiego Robertem Jabłońskim oraz przewodniczącym białostockiego Klubu Więzionych, Internowanych i Represjonowanych Krzysztofem Nowakowskim 13 grudnia 2022 roku oddał hołd ofiarom tego okresu pod pomnikiem "Solidarności" (przy kościele pw. św. Kazimierza), pomnikiem bł. ks. Jerzego Popiełuszki (na skwerze pomiędzy katedrą Wniebowzięcia Najświętszej Maryi Panny a Pałacem Branickich) oraz pod tablicą memoratywną przy ul. Suraskiej, znajdującą się na budynku Podlaskiego Zarządu Regionu NSZZ „Solidarność” (warto wspomnieć, że inicjatorem i fundatorem tablicy był Instytut Pamięci Narodowej, a widnieje na niej napis - "W 40. rocznicę podpisania Porozumień Sierpniowych oraz powstania NSZZ Solidarność, w hołdzie tym, którzy swoją pracę, siły, zdrowie i życie poświęcili wielkiej idei Solidarności - Instytut Pamięci Narodowej i Zarząd Regionu Podlaskiego NSZZ Solidarność").

 

 

 

Tego samego dnia wieczorem dyrektor białostockiego Oddziału Instytutu Pamięci Narodowej w Białymstoku dr Marek Jedynak zapalił Światło Wolności przekazane przez harcerzy podczas spektaklu (z płomieniem z Betlejem) w siedzibie Oddziału. O godzinie 18:00 wraz z naczelnik Oddziałowego Biura Edukacji Narodowej IPN w Białymstoku Urszulą Gierasimiuk modlił się w intencji ofiar stanu wojennego w kościele św. Rocha w Białymstoku. Następnie pod tablicą poświęconą ofiarom stanu wojennego (przy ul. Lipowej 20) odbył się uroczysty Apel PamięcI i mieszkańcy Białegostoku wraz z delegacją z Oddziału IPN w Białymstoku zapalili "Światła Wolności" (lampiony zapewnił białostocki Oddział IPN). Światło jest nawiązaniem do gestu solidarności, jaki wobec Polaków żyjących w stanie wojennym w wigilię Bożego Narodzenia 1981 r. wykonali mieszkańców wolnego świata. Do postawienia w oknach symbolicznych świateł wezwali wtedy prezydent USA Ronald Reagan oraz Papież Jan Paweł II.

 

 

 

Stan wojenny był niezwykle skomplikowaną operacją logistyczną, propagandową i prawną. Od początku zakładano, że do działań zaangażują się wszystkie dostępne siły państwa podporządkowane Ministerstwu Obrony Narodowej (wojsko) i Ministerstwu Spraw Wewnętrznych (milicja i inne służby). Całe przedsięwzięcie podzielone zostało na szereg działań (operacji), które otrzymały odpowiednie kryptonimy. Wśród priorytetów planu były: uniemożliwienie zorganizowania oporu społecznego, przejęcie całkowitej kontroli nad obiegiem informacji, zabezpieczenie obiektów strategicznych oraz rodzin wszystkich funkcjonariuszy zaangażowanych w operację.

Działania dezinformacyjne wojska i milicji rozpoczęły się jeszcze przed 13 grudnia 1981 r. Intensywne działania milicji tłumaczono działaniami prewencyjnymi przeciwko "elementom kryminalnym i chuligańskim". Wojsko uruchomiło tzw. terenowe grupy operacyjne, mające nieść pomoc terenowym oddziałom administracji państwowej i gospodarczej, a zakres ich zainteresowań obejmował większość dziedzin funkcjonowania państwa. Publiczne ogłoszenie stanu wojennego („godzina G”) nastąpiło 13 grudnia o godzinie 6.00 poprzez nadanie w Polskim Radiu orędzia Wojciecha Jaruzelskiego. Naruszało to zasadę „prawo nie działa wstecz”, gdyż stan wojenny obowiązywał już od północy. Pierwsze ogólnopolskie serwisy, informujące o nowej sytuacji, zostały zrealizowane w specjalnie przygotowanym studiu telewizyjnym na terenie warszawskiej jednostki wojskowej przy ul. Żwirki i Wigury. Prezenterzy wystąpili w mundurach wojskowych. 12 grudnia 1981 r. w godzinach popołudniowych komendanci wojewódzcy MO otrzymali szyfrogramy nakazujące otwarcie kopert opatrzonych hasłem „Synchronizacja” . Był to sygnał do rozpoczęcia planowanych od miesięcy akcji. Najwcześniej, bo miejscami już ok. godz. 22.00, rozpoczęła się operacja „Jodła”. Kluczowe było schwytanie członków Komisji Krajowej „Solidarności”, obradującej w tym dniu w Gdańsku do późnych godzin nocnych. Część delegatów zdążyła już rozjechać się nocnymi pociągami i samochodami do swoich województw, jednak w kolejnych godzinach większość najważniejszych działaczy (z Lechem Wałęsą na czele) została internowana. Według meldunku z 13 grudnia o godz. 22.00 na terenie całego kraju internowano ok. 3,4 tys. osób.