Nawigacja

Aktualności

Z Archiwum IPN – list Bolesława Budzicza z Kozielska, ofiary Zbrodni Katyńskiej

W związku z przypadającym dziś Dniem Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej chcielibyśmy przypomnieć że wśród darowizn przechowywanych w Oddziałowym Archiwum IPN w Białymstoku znajduje się m.in. zbiór rodzinnych pamiątek po Bolesławie Budziczu przedwojennym nauczycielu i społeczniku, a wśród nich jego ostatni list z sowieckiego obozu w Kozielsku. Archiwalia zarejestrowano pod sygnaturą IPN Bi 757/1.

Krótki biogram wachmistrza podchorążego Bolesława Budzicza został opublikowany w 25 zeszycie wydanym w 1998 r. przez Stowarzyszenie „Rodzina Katyńska” w Białymstoku, zredagowała go Stanisława Palenica[1].

Bolesław urodził się 27 sierpnia 1913 r. w znajdującej się niedaleko jeziora Narocz miejscowości Horodyszcze, w powiecie Postawy, w województwie wileńskim, jako syn Mateusza i Anny. Jak wiemy z przekazanego nam dyplomu, 13 czerwca 1936 r. ukończył Państwowe Seminarium Nauczycielskie Męskie imienia Stanisława Konarskiego w Święcianach, nabywając uprawnienia pozwalające na nauczanie w publicznych i prywatnych szkołach powszechnych[2]. Wspominany wcześniej biogram podaje, że w okresie od 21 września 1936 r. do 15 lipca 1937 r. Bolesław Budzicz odbył służbę w Szkole Podchorążych Rezerwy Kawalerii w Grudziądzu i został skierowany na praktykę do 23 pułku ułanów w Postawach. We wrześniu 1937 r. objął posadę nauczyciela w Szkole Powszechnej w Gieniuńcach, gdzie dał się poznać jako dobry organizator, społecznik, działacz harcerstwa[3]. Z przekazanego nam świadectwa ślubu wiemy, że 29 czerwca 1939 r. Bolesław poślubił Genowefę z domu Wieliczko (również nauczycielkę)[4]. Po dwóch miesiącach otrzymał przydział mobilizacyjny do pułku kawalerii w Nowej Wilejce. Pod koniec listopada 1939 r. siostra Genowefy Budzicz – Maria Łakowicz, zamieszkała w Trokach, otrzymała jedyny znak życia Bolesława, list z obozu w Kozielsku.[5]

List nie ma daty, jest napisany odręcznie, zawiera adres zwrotny do obozu w Kozielsku. Dzięki niezwykle czytelnemu pismu Bolesława Budzicza jesteśmy w stanie poznać nurtujące go rozterki, myśli głównie o swojej żonie i jej bezpieczeństwie, ma nadzieję wrócić „na Gwiazdkę”. Prosi rodzinę o wsparcie w postaci paczki z ciepłą odzieżą i butami, ale tylko w przypadku, gdy nie uda mu się wrócić na święta. Dodatkowo podaje informacje o innych współwięźniach: profesorze Sokołowskim i dyrektorze Woźniaku, którzy co dziś wiemy, zostali zamordowani w kwietniu 1940 r. w Katyniu.

Bolesław Budzicz figuruje na liście wywozowej NKWD nr 059/1 z maja 1940 r. (poz. nr 2) więźniów skierowanych do Katynia. Według odpisu „skróconego aktu zejścia” wystawionego 23 kwietnia 1956 r. w Urzędzie Stanu Cywilnego Warszawa-Śródmieście symboliczną datę jego śmierci ustalono na 9 maja 1946 r. bez podania miejsca zgonu. Oczekiwanych wyjaśnień dotyczących okoliczności śmierci Bolesława nie przyniosły również poszukiwania przez Międzynarodowy Czerwony Krzyż.[6] Stanisława Palenica, autorka biogramu Bolesława Budzicza w „Ostatniej drodze…” podała, że dopiero w 1991 r. Polski Czerwony Krzyż potwierdził śmierć Bolesława Budzicza w maju 1940 r. w Katyniu.

Pośmiertnie odznaczono Bolesława Budzicza Medalem za udział w Wojnie Obronnej 1939 r. i Krzyżem Kampanii Wrześniowej 1939 r.[7]

J. Drozdowska, Oddziałowe Archiwum IPN w Białymstoku


[1] Stanisława Palenica, Bolesław Budzicz wachmistrz podchorąży rezerwy kawalerii Wojska Polskiego, w: „Ostatnia droga Charków – Katyń – Miednoje, Stowarzyszenie Rodzina Katyńska w Białymstoku, Białystok 1998 r., Zeszyt 25, s. 34-36. Tu warto zwrócić uwagę na różną pisownię tego samego nazwiska: Budzicz/Budzisz.

[2] AIPN Bi, 757/1

[3] St. Palenica, Ibidem…

[4] AIPN Bi, 757/1

[5] St. Palenica, Ibidem…

[6] AIPN Bi, 757/1

[7] St. Palenica, Ibidem…

do góry